سنتی ترین عایق موجود در بازار ایران، عایق قیر و گونی می باشد . طبق تعاریف عایق کاری در سازمان بودجه، 3 لایه قیر و 2 لایه گونی در آن استفاده میگردد . در مناطقی مانند تبریز سازمان مسکن الزام نموده که در این منطقه سردسیر و مرطوب باید از 4 لایه قیر و 3 لایه گونی استفاده شود .
قیر و گونی به عنوان یک عایق رطوبتی از مزایایی برخوردار است که از بین آن ها میتوان به سهولت کار با آن در کارگاه ها و توانایی کلیه منافذ نام برد . اما از معایب آن میتوان به Elongation پایین اشاره کرد . برای مثال اگر دیوار سازه در اثر یک تنش در محل اتصال با کف سازه چندین میلی متر جابجایی داشته باشد ؛ قیر نمی تواند کشش مورد نیاز را در خود تحمل کند و پاره می شود .
عایق قیر و گونی دارای Elongation بالغ بر 70% میباشد و بدین دلیل، این نوع عایق در سازه های بلند مرتبه استفاده نمی شود . برای مثال در تهران با باد هایی با میانگین سرعت 75 کیلومتر بر ساعت، یک سازه 18 طبقه در طبقه 18 ـم خود تلورانس حرکتی نزدیک به 2 سانتی متر دارد، این موضوع بدین معنیست که دیوار ها در محل اتصال خود با کف سازه حرکتی نزدیک به 2 یا 3 میلی متر دارند و قطعا عایق قیر و گونی جواب گوی این کشش نیست و در اولین حرکت ها دچار پارگی می گردد .
عایق قیر و گونی نباید به هیچ عنوان در سازه های بلند مرتبه مورد استفاده قرار بگیرد.
ایزوگام
عایق ایزوگام، عایقی پیش ساخته بر پایه قیر بوده که می توان آن را با سرعت زیاد در کارگاه پیاده کرد .
عایقی ایزوگام از نظر عملکرد فنی رفتاری مشابه عایق قیر و گونی را دارد فقط با تفاوت ضریب کشسانی بسیار بالاتر و عمق اشغال شده بالاتر .
متاسفانه برخی ادعاها شنیده می شود که ایزوگام برای استفاده در داخل سازه مناسب نبوده و برای مثال در سرویس ها می پوسد، و یا قیر و گونی برای استفاده در خارج سازه مناسب و جوابگو نیست . این ادعاها شایعه و کلاهبرداری ای بیش نیست . ایزوگام بدلیل داشتن Elongation بالاتر نسبت به قیر و گونی ( حدود 150% تا 200% )، قابلیت استفاده در سازه های بلند مرتبه را دارست . ایزوگام با خاصیت Elongation خود، مصالحی بسیار مناسب برای استفاده در بام های سبز و دیگر محل های عبوری با بار زیاد است . بدینگونه که میتوان بر روی لایه قیر و گونیِ اجرا شده، یک یا دو لایه ایزوگام اضافه کرد تا بار زنده عبوری از روی سطح تمام شده، لایه قیر و گونی را نشکند و یا فشار وارده از طرف ملات زیر سطح تمام شده، لایه قیر و گونی را پاره نکند .
از دیگر مشکلات ایزوگام می توان به محدودیت های شرایط نگه داری آن اشاره کرد، ایزوگام به علت داشتن پایه قیری به شدت به گرما حساس بوده و اگر در محل نگهداری خود، از گرما و تابش مستقیم آفتاب به دور نباشد خاصیت خود را سریعا از دست می دهد .
ایزوگام به دلیل داشتن سرعت اجرای بالا و قیمت تمام شده مناسب، عایقی بسیار مناسب می باشد اما باید به مدارک فنی شرکت مطبوع و نحوه اجرای ایزوگام توسط تکنسین محترم توجه شود .
نکته ای که در هنگام انتخاب نوع عایق برای استفاده در پروژه باید در نظر گرفت بدین شرح است که عایقِ با پایه قیر در مواجهه با گرما روانی پیدا میکند و ممکن است به داخل مجرای خروجی شره کند، همینطور در مواجهه با سرما ترک برداشته و می شکند ؛ مخصوصا اگر بر روی ورق گالوانیزه اجرا شود . ورق گالوانیزه ضریب انقباض و انبساط بسیار زیادی دارد . بدین دلیل اقلیم و مصالح مورد استفاده در سازه، باید قبل از انتخاب عایق مورد نظر گرفته شود .
عایق های پلیمری به 2 تیپ تقسیم می شوند :
1 – تک جزیی – از یک ماده تشکیل شده اند .
2 – دو جزیی – از ترکیب 2 ماده تشکیل شده اند .
تیپ دو جزیی ها ضریب کشسانی بالاتری دارند و عموما دارای پایه سیمانی می باشند و در نتیجه میتوان کاشی و سرامیک را مستقیما بر روی آن ها اجرا کرد . تک جزیی ها عمدتا دارای پایه آبی یا شیمیایی هستند و نمی توان کاشی و سرامیک را مستقیما بر روی آن ها اجرا کرد .
از مزایای عایق های پلیمری میتوان به Elongation بسیار بالا ( از 200% تا 400% در انواع مختلف ) اشاره کرد که این عایق را به انتخابی ایده آل برای سازه های بلند مرتبه تبدیل می کند .
ضریب کشسانی بالای این نوع عایق ها جوابگوی تلورانس حرکتی سازه در ارتفاع های بالا می باشد . همچنین عمر مفید این نوع عایق ها ( با تکیه بر زمان وارانتی اعلام شده از طرف شرکت های سازنده ) بین 20 تا 30 سال می باشد که در مقایسه با عمر مفید 10 ساله قیر و گونی بسیار چشمگیر است . علاوه براین، زمانی که سازه از پنل های Drywall استفاده میکند ( به علت Hang بودن و حرکت آزاد اتصالات )باید از این نوع عایق استفاده شود .
ترکیبات این نوع عایق ها با چسب ها بسیار سازگار بوده و در صورتی که قصد استفاده از چسب را برای متصل کردن کاشی و سرامیک ( به جای دوغاب ) داشته باشیم، باید از این نوع عایق ها استفاده کنیم .
نکته ای بسیار مهم قبل از شروع پروسه عایق کاری
شیب بندی در سطح عایق کاری از اهمیت بسیار بالاتری نسبت به شیب سطح نازک کاری برخوردار است . میتوان سطح نهایی را تخت در نظر گرفت اما از هدایت آب های نفوذ کرده توسط شیب 1 تا 1.5% سطح عایق کاری خود مطمئن بود .
اولین مرحله تست ” عایق کاری “ از مرحله شیب بندی آغاز میگردد و نه بعد از اتمام عایق کاری .
اولین مرحله تست سطح شیب بندی شده بدین گونه است که گوی هایی ( ترجیحا از جنس سنگ ) باید در چهار گوشه سطح شیب بندی شده ( چهار گوشه مربوط به Zoneهر خروجی ) رها شوند . ( بدون نیروی اولیه قابل توجه )
این گوی ها باید از هر 4 گوشه سطح شیب بندی شده، مسیری مستقیم را تا خروجی آب طی کنند . مسیر حرکتی گوی در این تست گواهی مسیر حرکت آب در این سطح می باشد . آب باید در روی سطح اجرایی شما هوشمندانه و باهدف به سمت خروجی آب حرکت کند تا از پیامد های تخلیه نادرست آب جلوگیری شود .
اگر گوی ها انحرافی در مسیر خود داشتند، شیب بندی به اشتباه انجام شده و باید اصلاح گردد . بار ها دیده شده است که به دلایلی مختلف، از جمله پارگی ملات در انتهای کروم و جابجایی رِیل ؛ شیب بندی به اشتباه انجام شده و گوی در جهتی خلاف شیب مورد نظر حرکت کرده است !
اشتباهاتی از این قبیل نتایجی خطرناک مانند پوسیدگی عایق های پایه قیری و عواقب بعد از آن را در پی دارد . این اشتباهات در سطوح بزرگ به تعدد اتفاق می افتد و این تست الزاما انجام شود .
در سطوح کوچک مانند سرویس های بهداشتی عمومی، دوستان مجری در اشتباهی دیگر، بدلیل کمبود مساحت و عدم امکان استفاده از شمشه و یا دیگر ابزار، ماله را عمود بر جهت شیب استفاده می کنند که رد ماله به صورت پله پله بر روی سطح باقی می ماند . عموما بهانه مجری ها رفع این مشکل در مرحله قیر ریزی بوده که متاسفانه هیچ وقت همچنین اتفاقی روی نمی دهد .
ماله قطعا باید در جهت شیب کشیده شود . در این صورت حتی اگر شیاری در این مرحله ایجاد شده باشد، در جهت شیب است و مانعی برای حرکت آب نخواهد بود . گاها دیده میشود که شیب بندی صحیح بوده ولی در زمان رها کردن گوی، جهشی در حرکت آن دیده میشود که حاصل از مشکل ذکر شده است .
این تست برای جلوگیری از اتلاف سرمایه مالی و زمانی، قبل از اجرای عایق و در همان مرحله شیب بندی انجام شود .
اجرای قیر و گونی
در خرید قیر باید به تاییدیه و کیفیت نهایی محصول ارائه شده دقت کرد تا رفتار محصول در زمان استفاده قابل پیش بینی و اعتماد باشد . برای مثال در پروژه های دولتی، سازمان مجری شرکت های تولید کننده ای را به مسئول خرید، با تکیه بر تاییدیه و استاندارد های محصول نهایی و آزمایش های خود سازمان مجری معرفی میکند .
نشریه 55 در ارتباط با بحث قیر و نحوه استفاده از آن، 5 تیپ قیر برای انواع اقلیم ها و مکان استفاده از آن در سازه معرفی می کند اما متاسفانه در بازار خرید این 5 تیپ قیر برای خرید وجود ندارد .
در بازار 3 نوع قیر برای خرید موجود است :
- نرم
- سفت
- مخلوط ( ترکیب 50 به 50 نرم و سفت )
در لایه اول اجرای قیر و گونی باید از قیر نرم استفاده شود تا تمام خلل و فرج و منافذ سطح زیرین پوشانده شود . مشاهده شده که در برخی کارگاه ها مجری ها لایه اول قیر را فقط به صورت ضربدری بر روی سطح میریزند بدی بهانه که وظیفه این لایه قیر فقط چسباندن سطح زیرین به لایه گونی است که این ادعا به شدت ناصحیح می باشد .
لایه دوم قیر باید 33% قیر سفت و 67% قیر نرم باشد .
لایه سوم 2 حالت دارد :
- برای فضاهای داخلی و فضاهای خارجی در اقلیم معتدل : 67% قیر سفت و 33% قیر نرم .
- برای فضاهای خارجی و اقلیم سرد و گرم : 100% قیر سفت
اما عمدتا مجری ها در کارگاه لایه اول را قیر نرم، لایه دوم و سوم را قیر مخلوط و لایه چهارم را بدون گونی قیر سفت میریزند و به اصطلاح کار را آینه تحویل می دهند . این نوع قیر و گونی از نظر نحوه اجرا با دستورالعمل نشریه 55 اختلاف دارد ولی همان رفتار را از خود نشان میدهد .
علت تفکیک قیر نرم و سفت بدین دلیل است که قیر سفت در برابر گرما و سرمای محیطی مقاومت بالاتری از خود در برابر روانی و یا ترک نشان میدهد . اما فضای داخلی چنین اختلاف دمایی را تجربه نمی کند و بدین دلیل از قیر نرم استفاده میشود تا ضریب کشسانی بالاتری داشته و در برابر بار زنده داخل سازه به آسانی شکسته نشود
